Đền Vua Bà được xem là một khu Di tích thờ Đức Vua Bà, được Nhà nước xếp hạng là Di tích văn hóa quốc gia. Vào mỗi năm, người dân địa phương sẽ tổ chức các hoạt động nhằm đón tiếp các đoàn quan họ và hát canh tại đền. Vì đây là nơi thờ phụng Thủy tổ dân ca Quan họ Bắc Ninh, nên việc tu bổ, tôn tạo là điều vô cùng cần thiết. Dự án Tu bổ đền Vua Bà đang nhận được rất nhiều sự quan tâm của người dân Kinh Bắc cũng như nhân dân trên khắp nước Việt. Dự án về đền Vua Bà hiện đang là một trong những chủ đề sôi nổi trong nước. Để tìm hiểu thêm về dự án này, hãy cùng theo dõi bài viết sau cùng chúng tôi.
Vài nét về đền Vua Bà – di tích văn hóa quốc gia
Đền Vua Bà là một khu Di tích nằm giữa quần thể kiến trúc đa dạng tại khu Viêm Xá, phường Hòa Long, Thành phố Bắc Ninh.
Những kiến trúc độc đáo có trong quần thể này có thể kể đến là: đền Cùng, Giếng Ngọc với truyền thuyết về hai nàng công chúa thời nhà Lý và cặp cá thần. Ngoài ra, chùa Hưng Sơn, Nghè Đô Thống, và đặc biệt là đền Vua Bà – nơi thờ Thủy tổ Quan họ cũng là những khu kiến trúc nổi tiếng xứ Bắc.
Đức Vua Bà là ai?
Theo chia sẻ của người dân sống gần đây, đền Vua Bà là khu kiến trúc được ra đời từ lâu với mục đích nhằm thờ phụng đức Thủy tổ Quan họ. Đức Vua Bà theo tương truyền chính là đứa con gái của vua Hùng đời thứ 6. Bà có tên là Nhữ Nương và được miêu tả có vẻ đẹp tuyệt trần, bà được Vua cha kén rể vào tuổi cập kê. Tuy nhiên, vì không muốn làm theo sự sắp đặt của Nhà vua, công chúa đã trốn đi khỏi kinh thành nhưng sau đó đã gặp một trận cuồng phong và bị giáng xuống bên bờ sông Cầu.
Sau khi đến bờ sông Cầu, bà đã tự mình lập ấp Viêm Hưng (còn được biết với tên gọi Viêm Xá hiện nay). Tại đây, bà hướng dẫn người dân cách trồng lúa, trồng dâu nuôi tằm để kéo tơ dệt vải. Trong thời gian sinh sống và lao động, bà đã sáng tác hai bài hát dành tặng cho người dân nơi đây. Nội dung hai bài ca là những câu từ mộc mạc hướng về ca ngợi lao động, tình yêu quê hương, lứa đôi,… Đây cũng là tiền thân của loại hình hát dân ca Quan họ ngày nay. Nhữ Nương sau đó đã được người dân tôn thờ làm Thủy tổ Quan họ.
Vì sao đền Vua Bà được thành lập?
Để ghi nhớ những công lao và cống hiến to lớn của bà, người dân tại đây đã lập nên đền thờ vị công chúa này chính trên mảnh đất của làng Diềm. Đền thờ được thành lập và có tên gọi là đền Vua Bà. Làng Diềm cũng là ngôi làng duy nhất trong tổng cộng 49 làng Quan họ gốc của Kinh Bắc thờ Thủy tổ Quan họ. Hiện nay, địa chỉ nơi đền Vua Bà tọa lạc là khu Viêm Xá, phường Hòa Long, TP Bắc Ninh. Ngôi đền này cũng được Nhà nước xếp hạng vào mục di tích văn hóa quốc gia.
Theo hồ sơ khoa học xếp hạng di tích Đền Vua Bà, lúc mới thành lập, di tích này bao gồm 3 gian Tiền đường và 1 gian Hậu cung. Đền được thiết kế kiến trúc đơn giản, các gian quay về hướng Bắc, nằm trong thửa đất số 710/216. Phía trước đền là khoảng sân nằm trong thửa đất số 719/258. Thời bấy bấy giờ, Đền không có cổng và tường rào bảo vệ như ngày nay.
Sau thời gian dài từ ngày được xây dựng, đền Vua Bà bắt đầu xuống cấp và có nhiều khu vực bị hư hỏng khá nặng. Vì thế vào những năm 2000, người dân tại đây đã triển khai mở rộng diện tích đền và xây dựng lại các hạng mục có trong đền. Các hạng mục mới được thêm vào và đồng thời cổng, tường rào và sân vườn, các công trình phụ trợ,…cũng được thay đổi theo hướng Đông Nam. Sự thay đổi này giúp khu di tích phù hợp với điều kiện giao thông hiện tại và cùng hướng với đình, chùa của làng.
Về dự án tu bổ đền Vua Bà
Đền Vua Bà là khu kiến trước được xây dựng từ nguồn công đức của người dân nơi đây. Vì thế khi nhìn vào tổng thể khu đền sẽ thấy được sự không nhất quán từ kiến trúc cho đến các vật liệu xây dựng. Sau thời gian dài xây dựng, công trình đền Vua Bà cũng có dấu hiệu xuống cấp với nhiều khu vực bị hư hỏng nặng. Điều này gây ảnh hưởng đến diện mạo kiến trúc cũng như độ an toàn cho hiện vật trong đền cũng như các du khách đến tham quan.
Ngoài ra, về hạng mục Cổng đền cũng được tỉnh Bắc Ninh giao cho Sở VHTTDL xem xét và tu bổ với những hư hỏng xuống cấp khá nhiều. Và vào khoảng cuối năm 2018, đầu năm 2019, phần Cổng đền này đã được tu bổ nhờ nguồn công đức từ nhân dân địa phương và các nhà hảo tâm trên đất nước.
Nội dung dự án tu bổ di tích văn hóa quốc gia
Vào cuối tháng 6 năm 2019, văn bản về thẩm định Dự án tu bổ, tôn tạo di tích Đền Vua Bà đã được Bộ VHTTDL phát hành. Những hạng mục nằm trong dự án bao gồm: Tu bổ, tôn tạo Tiền tế, Ống muống, Hậu cung, Cổng đền, nhà thủ từ, sân, tường rào và hạ tầng kỹ thuật. Đến tháng 9 năm 2019, Dự án đầu tư xây dựng công trình tu bổ, tôn tạo di tích Đền Vua Bà đã được UBND Tỉnh Bắc Ninh ký quyết định phê duyệt. Hiện tại, Sở VHTTDL Bắc Ninh đang chuẩn bị triển khai dự án Tu bổ, tôn tạo di tích văn hóa quốc gia Đền Vua Bà theo hồ sơ được các cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Ý nghĩa về việc tu bổ, tôn tạo di tích đền Vua Bà
Đền Vua Bà vừa là nơi thờ phụng linh thiêng dành cho Thủy tổ Quan họ, vừa là khu di tích lịch sử quốc gia. Đây là một kiến trúc lâu đời với sự chung tay góp sức bằng công đức của người dân tạo nên. Chính vì thế, việc tu bổ, tôn tạo di tích Đền là cách thể hiện truyền thống kế thừa, biết ơn nguồn cội của người dân Việt. Đồng thời, đây cũng là hoạt động nhằm cải tạo kiến trúc di tích, giúp thu hút sự quan tâm của du khách trong nước nói riêng và nước ngoài nói chung. Qua đó, đền Vua Bà và ý nghĩa của kiến trúc này cũng được biết đến rộng rãi hơn.
Nguồn: Báo văn hóa
