Mỗi một di tích khảo cổ học đều mang một dấu ấn riêng của từng thời kỳ lịch sử. Gần đây, một khu di tích hành cung thời Trần ở Thái Bình đã được khai quật thành công. Việc tìm ra được di tích khảo cổ mang đậm dấu ấn lịch sử này mang ý nghĩa rất lớn. Thể hiện được rõ nét văn hóa độc đáo cần được giữ gìn của dân tộc ta. Chính vì vậy, khu di tích đáng giá này sẽ được ghi tên vào danh sách di tích cấp Quốc gia.
Những cuộc điều tra khảo cổ, khai quật đầy tâm huyết
Từ năm 2014-2017, dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh Thái Bình, Viện Nghiên cứu Kinh Thành đã tiến hành 3 cuộc khai quật khảo cổ học tại xã Hồng Minh. Kết quả là đã phát hiện được rất nhiều loại hình di tích và di vật độc đáo thời Trần. Những di tích này được phát hiện ở các cánh đồng: Phủ Lỗ, Lạch Đường Cả,… Đây được xác định có thể là hành cung Lỗ Giang ở thời Trần, nằm tại xã Hồng Minh, huyện Hưng Hà.
Những di tích quý giá do nhà Trần để lại
Cuộc khai quật vào năm 2014 và 2015 tại di tích đền Thái đã tìm thấy một di tích rất độc đáo. Di tích này có mặt bằng hình chữ Công. Gồm có ba bộ phận cấu thành, rộng hơn 554 m2. Tính chất và dấu ấn vương quyền của công trình được các nhà khảo cổ nhận biết qua các vật trang trí hình rồng. Không chỉ vậy, dấu ấn này còn được thể hiện qua những viên ngói trang trí hình mặt sư tử, trên trán có chữ “Vương”. Điều này thể hiện được rõ tầm quan trọng và quyền lực của nhà Vua.
Ngoài ra, vào năm 2016-2017, các nhà khảo cổ đã khai quật được phía tây của một khuôn viên kiến trúc khá hoàn chỉnh và quy mô. Bên trong gồm có ba kiến trúc gỗ: kiến trúc cổng, kiến trúc nhà đài có bộ vì bốn hàng cột và kiến trúc chữ Công. Vào lúc đó, ở Lăng Sa Ngoài có xuất hiện một “gò sỏi” với quy mô khoảng 150m2 nằm dưới lớp phù sa. Điều này đã đặt ra nhiều giả thuyết đối với các nhà nghiên cứu. Đây có thể là dấu vết cho thấy có nền móng của một tòa tháp. Hoặc có thể là một gò mộ cổ thời Trần vì nó có những mối liên hệ với các địa danh ở đây.
Đánh giá kết quả của những cuộc khai quật
Vào tháng 12-2018, Hội thảo khoa học để đánh giá các kết quả của những cuộc khai quật được tổ chức. Di tích này được khẳng định là một phát hiện mới mang ý nghĩa to lớn và vô cùng quan trọng. Mang lại rất nhiều thông tin mới trong việc nghiên cứu về hành cung Lỗ Giang thời Trần. Đây là một di tích lịch sử chỉ được ghi chép một cách ngắn ngủi, rất ít người biết đến.
Khi phát biểu tại hội thảo, GS.TSKH Vũ Minh Giang – Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản Việt Nam cho rằng những kết quả này mới chỉ là bước đầu. Vì thế nên chưa thể nào khẳng định chắc chắn đây là hành cung Lỗ Giang thời Trần. Chính vì vậy cần đào sâu, mở rộng việc nghiên cứu một cách có kế hoạch và hệ thống. Cần phải khai quật nhiều hơn, trên một quy mô lớn hơn nữa để tìm ra thêm được những tư liệu nghiên cứu. Các di vật tìm được sẽ được nghiên cứu kỹ hơn về kiến trúc văn hóa để xác định chính xác niên đại.
Đồng tình với ý kiến trên, GS.TS Ueno Kunikazu đã đề xuất ra những phương án tiếp tục nghiên cứu và khai quật trong tương lai gần. Đồng thời có những tư vấn về việc quy hoạch bảo tồn để phát huy được giá trị của khu di tích khảo cổ này.
Tiếp tục quá trình nghiên cứu và bảo vệ những di tích văn hóa của dân tộc
Tiếp tục giữ gìn và phát huy văn hóa lịch sử dân tộc
Trải qua nhiều thời kỳ đầy biến cố của lịch sử thì hầu hết các hành cung ngày xưa đều không thể tồn tại cho đến ngày nay. Và qua rất nhiều năm thì chỉ có hành cung Thiên Trường (Nam Định) và Vũ Lâm (Ninh Bình) là được biết đến. Do vậy, diện mạo, quy mô và cấu trúc của hành cung Lỗ Giang luôn là điều bí ẩn từ lâu. Có phải chăng những di vật được tìm thấy tại xã Hồng Minh (Thái Bình) chính là hành cung Lỗ Giang đầy bí ẩn được nhắc đến?
Nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng và những giá trị quý báu của khu di tích khảo cổ học này. Vào năm 2017, UBND huyện Hưng Hà đã cho làm nhà mái che hơn 4,3 tỷ đồng để bảo tồn được nguyên trạng khu hành cung với diện tích trên 1000 m2. Ngoài ra, chi phí bỏ ra để làm hàng rào bảo vệ, đường công vụ, đường giao thông, đào và xây dựng thêm hệ thống mương thoát nước quanh khu vực được khai quật với diện tích 6 hecta là trên 14 tỷ đồng.
Thống nhất tên gọi cho khu di tích thời Trần
Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch UBND huyện Hưng Hà cho biết: Khu di tích thời Trần mang một giá trị vô cùng đặc biệt đối với việc bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa dân tộc. Chính vì vậy, địa phương đang hết sức khẩn trương yêu cầu và phối hợp với các cơ quan chức năng có thẩm quyền như Sở VH, TT và DL cùng với Viện Nghiên cứu Kinh thành (thuộc Viện Hàn Lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) để nhanh chóng hoàn thành hồ sơ về việc công nhận khu di tích khảo cổ học thời Trần tại xã Hồng Minh (Thái Bình) là di tích cấp Quốc gia.
Về việc khẳng định khu di tích vừa được tìm thấy có đúng là hành cung Lỗ Giang của nhà Trần hay không, ông Dương cho rằng: Tại Hội thảo khoa học tổ chức tháng 2 năm 2018, các giáo sư, các nhà nghiên cứu khảo cổ đầu ngành vẫn còn có rất nhiều ý kiến khác nhau trong vấn đề này. Hơn nữa, cho đến ngày hôm nay thì các cơ quan có thẩm quyền cũng chưa thể đưa ra được một văn bản pháp lý nào để khẳng định đây là hành cung Lỗ Giang. Chính vì vậy, địa phương đã thống nhất tên gọi cho nơi đây là khu di tích khảo cổ học thời Trần để có thể giữ được tính khách quan và thể hiện sự tôn trọng lịch sử.
Lời kết
Những nghiên cứu khảo cổ trên đã vạch ra được rất nhiều giả thuyết và thông tin trong việc tìm thấy và nghiên cứu các nền văn hóa xa xưa trong lịch sử. Những nền văn hóa này luôn mang một giá trị vật chất lẫn tinh thần vô cùng to lớn. Chính vì vậy, những di tích, dấu vết mang đậm chất văn hóa lịch sử luôn luôn cần được bảo tồn và phát huy. Với những kiến trúc và di vật vừa được tìm thấy tại xã Hồng Minh (huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình), mong rằng trong tương lai gần, các nhà nghiên cứu khảo cố sẽ có thêm được những thông tin mới. Góp phần làm sáng tỏ thêm những yếu tố lịch sử. Và quan trọng hơn là khẳng định được liệu đây có phải là khu hành cung Lỗ Giang thời Trần hay không?
Nguồn: Báo Nhân Dân
